दप्तर.

दप्तर म्हणण्यात जी मजा आहे ना ती स्कूल बॅग मध्ये नाही.
अनेक वर्षांपासुन दप्तरचा वापर हा एका आर्थाने सारखाच होत असला तरी मराठी माध्यमातली त्यातल्या त्यात ८० ९० च्या दशकातील मंडळीना या दप्तराची एक वेगळी गंमत अनुभवायला मिळाली,
आता दप्तर हा शब्दच इतिहास जमा झाल्यासारखा वाटतो.
इंग्लिश माध्यमातील शाळांच्या सुळसुळाटामुळे दप्तर हा शब्द उच्चारणे म्हणजे कमी पणाचे झाले आहे. स्कूल बॅग म्हणजे जरा Sophisticated वाटते. असो.
खादीच्या मटेरियल पासून बनवलेले हे दप्तर बहुतेक करून पिवळ्या नाहीतर निळ्या रंगाचे, हल्लीच्या बॅगांसारखी चेन किंवा झिप नसलेले हे दप्तर, दोन बन बक्कल वर सगळा खेळ, बन सैल पडायला लागले कि तेच परत उपलटे फिरून दुसयांदा बक्कल मधून घालायचे कि एकदम फुलप्रूफ.
खादीच्या कापडाची असल्याने Waterproof चा वगैरे काही संबंध नव्हता. पावसात भिजू नये म्हणून आणि दुपारच्या डब्यातील तेलाने खराब होऊ नये म्हणून वह्या पुस्तके प्लास्टिकच्या पिशवीत ठेवली जायची.
एखाद्या कडेच waterproof दप्तर असायच मात्र त्याला पण चेन नसायचीच, कापड थोडे वेगळे आणि बन बक्कल च्या ऐवजी दोन पुश बटन असायचे एव्हढाच काय तो फरक. त्यामुळे शेवटी त्यालाहि प्लास्टिक च्या पिशव्या वापराव्याच लागत.
दप्तराची एक विशिष्ठ रचना ठरलेली, एक पॅड, त्यावर एका बाजूला पुस्तके रचलेली दुसया बाजूला वह्या आणि मधे उभी कॅमल ची कंपास.
दप्तराच्या नीटनेटके पणावरुन विद्यार्थ्यांच्या प्रगती पुस्तकाचा अंदाज यावा इतके त्या दप्तराचे महत्व असायचे.
संध्याकाळी घरी आल्यावर खेळण्याच्या घाईत ते घरात फेकले कि दुसऱ्या दिवशी शाळेत जातानाच ते दप्तर शोधायचे. कधी आभ्यासाला बसलोच तर मग काय ती साफसफाई व्हायची, तेव्हढाच जरा जास्त वेळ अभ्यास केल्या सारखे वाटायचे.
दप्तरामध्ये इतर हमखास सापडणाऱ्या वस्तू म्हणजे दुपारच्या सुट्टीत खेळण्या साठी चिंचुके, गोट्या, चार दोन भिंगऱ्या, चार दोन पेन्सिल्स दोन्ही बाजुंनी शार्प केलेल्या, गोळा केलेल्या बसच्या तिकिटांचे बंडल,काडेपेटी वरील चित्रांचे बंडल.
पुढे पाठीवरच दप्तर कॅालेज ची सॅग झाली, नंतर त्या जागी ॲाफिसची बॅग आली. औझी अशी बदलतच राहीली.
आज आपल्या पोऱ्हांना कितीही महागाच्या बॅगा घेतल्या तरी आमच्या या खाकी दप्तराची मजा मात्र नाही त्यात.